Κάποια μέρα, ύστερα από δεκαπέντε μηνύματα στο Instagram, βρέθηκα στα κρυφά στον επάνω όροφο του Pikap, αυτής της όμορφης καφετέριας, παύλα βιβλιοπωλείου, παύλα ραδιοφωνικού σταθμού, παύλα gallery, που βρίσκεται κάποια βήματα πιο κάτω από το Υπουργείο Μακεδονίας – Θράκης. Είχα συνεννοηθεί να παραλάβω δύο βιβλία μεταχειρισμένα, από συγγραφείς που δεν είχα ξαναδιαβάσει. Βέβαια, ύστερα από ένα μέτριο αμερικάνο, κάποιες ενδιαφέρουσες συζητήσεις και ένα ψαχούλεμα στις βιβλιοθήκες του, κατέληξα να φύγω με τρία υπέροχα βιβλία.
Πρώτα ξεκίνησα να διαβάζω το «Κόκκινο χορτάρι» του Boris Vian, Γάλλος συγγραφέας, τζαζίστας, ηθοποιός, μεταφραστής, τραγουδοποιός. Δεν είχα ξαναδιαβάσει Boris Vian και σίγουρα δεν περίμενα ένα μυθιστόρημα σαν κι αυτό. Η γραφή του είναι εξαιρετικά ιδιαίτερη και οι εικόνες που δημιουργεί στον αναγνώστη αρκετά ζωντανές και σχεδόν αληθοφανείς, παρόλο που εμπίπτει στην κατηγορία του φανταστικού. Αυτό που με ενθουσίασε στην ιστορία ήταν το αίσθημα πως ενώ διάβαζα, βυθιζόμουν σε ένα ταξίδι ψυχεδελικών εικόνων, συζητήσεων, εμπειριών. Πολλές φορές δεν υπήρχε απόλυτη συνοχή στις προτάσεις, οι οποίες όμως ακολουθούσαν η μία την άλλη, χωρίς να διερωτώνται αν ταιριάζουν μεταξύ τους, απλούστατα γιατί ταίριαζαν, χωρίς καμία αμφισβήτηση, χωρίς κανένα ερωτηματικό. Μου άρεσε η διερεύνηση των υπαρξιακών ανησυχιών του συγγραφέα, οι οποίες αποτυπωνόταν μέσα από την ανάπτυξη των χαρακτήρων, τόσο των ανδρικών όσο και των γυναικείων. Ο Boris Vian βρέθηκε αντιμέτωπος με μία σοβαρή καρδιαγγειακή πάθηση από πολύ νωρίς στη ζωή του και η διαρκής απειλή του θανάτου διαπερνάει όλα του τα έργα. Έτσι και στο κόκκινο χορτάρι, ο Βολφ, η Λιλ, ο Λαζουλί και η Φολαβρίλ αναζητούν τον εαυτό τους και παλεύουν με το νιχιλισμό και την ματαιοδοξία μέσα τους, ενώ παίζουν με μία χρονομηχανή και κάνουν αναγνωριστικά βήματα διεύρυνσης των σχέσεων μεταξύ τους.
Το δεύτερο βιβλίο που διάβασα ήταν το «Επάγγελμα: Πόρνη» της Λιλής Ζωγράφου. Όπως επισημαίνει και η ίδια στην πρώτη κιόλας σελίδα, δεν πουλά ύφος, στυλ, λογοτεχνία˙ καταθέτει γεγονότα και συμπτώματα της εποχής που ζει. Και έζησε σε μία εποχή που πόνεσε πολλούς ανθρώπους. Η Λιλή Ζωγράφου μέσα από τις αυτοβιογραφικές αφηγήσεις της και τα διηγήματα, περιγράφει μία πραγματικότητα στην περίοδο της χούντας στην Ελλάδα. Πολύ δυνατές αφηγήσεις, τόσο που δυσκολεύτηκα να πιστέψω – ή μάλλον δεν ήθελα να πιστέψω – ότι μία γυναίκα στάθηκε τόσο δυνατή, ώστε να βιώσει όλα αυτά και να βρει το κουράγιο να τα αφηγηθεί, άλλοτε με ένα κυνικό χιούμορ και άλλοτε με μία σκληρή δόση ωμού ρεαλισμού. Οι εμπειρίες της είναι τόσο τραυματικές, βάρβαρες και βίαιες, και αντί να την κάνουν να καταρρεύσει, αποφασίζει να αντεπιτεθεί και να εκδικηθεί για τον βιασμό της μεταφορικά και κυριολεκτικά, με όσα μέσα διαθέτει. Ένα βιβλίο άκρως φεμινιστικό, άκρως λυπηρό, άκρως ωμό, άκρως απαραίτητο.
Τρίτο και φρεσκοτελειωμένο, το βιβλίο «Φιρντάους» της El-Saadawi Nawal. «Σαράντα χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, το βιβλίο αυτό παραμένει το ίδιο φρέσκο, δυνατό και απαραίτητο», έγραψε η Guardian και έχει απόλυτο δίκιο. Ένα βιβλίο τόσο επίκαιρο, μία ιστορία τόσο ωμή, τόσο αληθινή, τόσο πραγματική. Η Φιρντάους προσπαθεί να επιβιώσει και να βρει τον εαυτό της σε μία ακραία φαλλοκρατική κοινωνία, αντικατόπτρισμα της οποίας υπάρχει ακόμα και σήμερα σε 35 χώρες σε όλο τον κόσμο, όπου η θέση της γυναίκας είναι τόσο ανύπαρκτη που η σωματική άσκηση βία δεν είναι παράνομο να διαπραχθεί. Άλλη μία γυναίκα που βίωσε πράγματα, που η τύχη μας δεν μας επιτρέπει να φανταστούμε ότι έστω και λίγο μπορεί όντως να συμβαίνουν. Η Φιρντάους είναι κάτι παραπάνω από ένα φεμινιστικό αφήγημα: είναι μία βαθύτερη διερεύνηση της ύπαρξης και της συνύπαρξης, που στηρίζεται σε τρία επίπεδα, στην γνώση του εαυτού, στην κατανόηση του κόσμου, στην διαίσθηση της θέσης του εαυτού στον κόσμο αυτό.
Οι σκόρπιες σελίδες ήταν από το βιβλίο «Η αβάσταχτη ελαφρότητα της ύπαρξης» του Μίλαν Κούντερα. Ένα βιβλίο που αγαπώ τόσο πολύ που στην ερώτηση, αν ήσουν ναυαγός, ποια πράγματα θα έπαιρνες μαζί σου στη λέμβο, η «ελαφρότητα» θα ήταν ένα από αυτά. Δεν θα αναλύσω την αγάπη μου ούτε για το βιβλίο, ούτε για τον Κούντερα, θα αφήσω τον ίδιο να το κάνει μέσα από τις δύο αγαπημένες μου προτάσεις: «Προτού περιπέσουμε σε λήθη, θα έχουμε μετατραπεί σε κιτς. Το κιτς είναι ο ενδιάμεσος σταθμός μεταξύ ύπαρξης και λήθης».
Leave a Reply